ความสำคัญของเห็ดรา

ความสำคัญของเห็ดรา

                เห็ดและราเป็นสิ่งมีชีวิตที่จัดรวมอยู่ในกลุ่มเชื้อรา นักวิทยาศตร์ได้จัดให้อยู่ในอาณาจักรของสิ่งมีชีวิตที่แยกจากพืช สัตว์ และแบคทีเรีย โดยจัดให้อยู่ใน Kingdom Mycota หน้าที่สำคัญของกลุ่มเชื้อรา คือ การรักษาสมดุลของชีวิตในการนำสารอินทรีย์ต่างๆ มาใช้ใหม่ หน้าที่เช่นนี้แม้ว่าจะคล้ายกับหน้าที่ของเชื้อแบคทีเรียแต่มีข้อแตกต่างคือ เชื้อแบคทีเรียส่วนใหญ่จะเจริญเติบโตจากพื้นผิวภายนอกสู้พื้นที่ภายใน ซึ่งเป็น กระบวนการย่อยสลายที่เกิดได้ช้ามากหากเป็นวัตถุชิ้นใหญ่ๆ ตรงกันข้ามกับเชื้อราซึ่งเจริญเติบโตในรูปของเส้นใยที่มีลักษณะเป็นสายคล้ายเส้นด้ายสามารถแทรกเข้าไปในวัตถุแข็งๆ เช่น ไม้ และสามารถย่อยสลายจากภายในออกมาภายนอก สิ่งมีชีวิตทั้งสองกลุ่มนี้ช่วยกันทำให้เกิดการย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิต ถึงแม้มีเชื้อราจำนวนหนึ่งหลุดรอดจากธรรมชาติจากที่เคยอยู่ในดิน มาทำให้เกิดโรคในคน หรือบางครั้งอาจสร้างปัญหาให้กับเกษตรกรโดยทำให้เกิดโรคในพืชหรือสร้างปัญหาให้แก่เราเมื่อมันเข้าทำลายเครื่องหนัง ย่อยสลายไม้ หรือปนเปื้อนในอาหาร ในทางกลับกันเรานำเชื้อราอีกหลายชนิดมาใช้ในอุตสาหกรรม เช่น การใช้เชื้อราในการผลิตอาหาร เครื่องดื่ม ยาปฏิชีวนะ และวิตามิน สำหรับเห็ดขนาดใหญ่เรานำมาประกอบอาหารหรือเป็นยาสมุนไพรก็ได้ ในประเทศไทยสามารถพบเห็ดได้ในเขตป่าเขาที่มีฝนตกชุกพอประมาณ จึงพบมากในภาคใต้ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จากการสำรวจพบว่าประเทศไทยมีเห็ดประมาณ 450 ชนิด คิดเป็นร้อยละ 0.5 ของเห็ดที่มีอยู่บนโลก ซึ่งประมาณ 100,000 ชนิดพันธุ์ เราสามารถแบ่งความสำคัญของเห็ดได้ดังนี้

1. ด้านสิ่งแวดล้อม

                เห็ดมีความสำคัญมากด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะช่วยย่อยสลายซากพืชซากสัตว์และมูลสัตว์ เป็นราเบียดกับต้นไม้หรือเห็ด หรือราด้วยกันเอง การย่อยสลายสิ่งมีชีวิตอื่นของเห็ดเป็นกระบวนการหนึ่งที่เปลี่ยนรูปซากสิ่งมีชีวิตให้กลายเป็นธาตุอาหารหลายๆ ชนิด และส่งต่อให้กับสิ่งมีชีวิตอื่นได้ใช้ประโยชน์ต่อไปโดยเฉพาะพืช

2. ด้านอาหาร

                ปัจจุบันเห็ดราเป็นอาหารที่นิยมรับประทานกันหลายชนิด ทั้งแบบสด แบบกระป๋อง แบบตากแห้งเช่น เห็ดหอม เห็นหูหนู เป็นต้น เห็ดเป็นแหล่งอาหารที่มีโปรตีนคุณภาพสูง มีธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินบีรวม และกรดอะมีโนต่างๆ ที่ร่างกายต้องการ โดยเฉพาะกรดอะมิโนกลูตามิคที่ช่วยเพิ่มความอร่อยในการการรับประทานอาหาร นอกจากนี้เห็ดยังเป็นอาหารที่ปราศจากไขมันมีปริมาณน้ำตาลและเกลือต่ำ

                เห็ดที่กินได้ จัดเป็นอาหารที่มีคุณค่าเทียบเท่ากับกินผัก ดอกเห็ดมีน้ำเป็นองค์ประกอบถึงร้อยละ 90 นอกจากนั้นเป็นโปรตีน ไขมัน เกลือแร่ และวิตามิน ซึ่งมีวิตามินบี 1 และ วิตามินบี 2 ยกเว้นเห็ดสีเหลือง มีวิตามินเอมากกว่าชนิดอื่นๆ แต่เห็ดจัดเป็นอาหารที่ย่อยยาก เนื่องจากมีเส้นใยมาก ผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบย่อยอาหารไม่ควรรับประทานมากเกินไป เห็ดแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ

2.1 เห็ดการได้ (edible mushroom) เช่น เห็ดหอม (ภาพที่ 1) เห็ดฟาง (ภาพที่ 2) มีรสหวานและกลิ่นหอมชวนรับประทาน บางชนิดมีกลิ่นเหม็นทำให้เวียนศีรษะ เช่น เห็ดร่างแห (ภาพที่ 3) บางชนิดมีรสขม เช่น เห็ดเสม็ด (ภาพที่ 4) บางชนิดมีรสเผ็ดชา เช่น เห็ดขิง (ภาพที่ 5) 

                                         ภาพที่ 1 เห็ดหอม                                                     

Lentinus edodes (Berk.) Sing 

                                                      ภาพที่ 2 เห็ดฟาง

                                     Volvariella volvacea (Bull. ex. Fr.) Sing

ภาพที่ 3 เห็ดร่างแห  

Dictyophoro indusiata (Pers.) Fisch.

                                                          

ภาพที่ 4 เห็ดเสม็ด

                                        Tylopilus subrobrunneus Mazzer & Smith

               

ในประเทศจีนนำเห็ดร่างแหมาผลิตเป็นการค้า โดยตัดฐานดอกและเยื่อหุ้มดอกออกแล้วตากแห้งใช้เป็นอาหาร เรียกว่า เยื่อไผ่

                                                ภาพที่ 5 เห็ดขิง                                                 

                                                             Lactarius piperatus (Fr.) S.F. Gray  

                                                                       ภาพที่ 6 เห็ดข่า

                                                               Lactarius flavidulus Imai

2.2 เห็ดมีพิษ (poisonus mushroom หรือ toadstool) มีหลายชนิด ชนิดที่มีพิษร้ายแรงถึงตาย เช่น เห็ดระโงกหิน (ภาพที่ 7) บางชนิดมีพิษทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เช่น เห็ดหัวกรวดครีบเขียวอ่อน (ภาพที่ 8) เห็ดแดงน้ำหมาก (ภาพที่ 9) บางชนิดกินเพียงเล็กน้อยทำให้เกิดจินตนาการเป็นภาพหลอนคล้ายเสพยาเสพติด เรียกเห็ดชนิดนี้ว่า เห็ดโอสถลวงจิต (hallucinogenic mushroom) เช่น เห็ดขี้ควาย      (ภาพที่ 10)

        

                                               ภาพที่ 7 เห็ดระโงกหิน

                                      Amanita verna (Bull. ex. fr.) Vitt. 

                                                            ภาพที่ 8 เห็ดหัวกรวดครีบเขียวอ่อน

      Chlorophyllum molybdites (Meyr. ex. Fr.)

ภาพที่ 9 เห็ดแดงน้ำหมาก

                                                            Russula emetica                                         

                                                              (Schaeff. ex. Fr.) Pers. Fr. Gray.

                                                       ภาพที่ 10 เห็ดขี้ควาย

                                                   Psilocybe cubensis Earle

       

3. ด้านสมุนไพร

                เห็ดที่ขึ้นชื่อในด้านยารักษาโรคคือ เห็ดหลินจือ ซึ่งเป็นที่รู้จักกันอีกอย่างหนึ่งว่า “เห็ดพันปี” เป็นเห็ดสมุนไพรที่หายาก มีถิ่นกำเนิด อยู่ในป่าเขาของประเทศจีน นอกจากใช้เป็นยาโดยตรงแล้วประเทศญี่ปุ่น ยังนิยมนำเห็ดมาปรุงเป็นน้ำแกงและอาหารบำรุงร่างกาย ซึ่งมีรายงานวิจัยเกี่ยวกับเห็ดมากกว่า 30 ปี ที่ยืนยันว่าในเห็ดมีสารบางอย่างที่ช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันและลดความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือด

4. ด้านเศรษฐกิจ

เห็ดหลายชนิดได้รับการส่งเสริมให้เพาะเลี้ยงเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือน เช่น เห็ดฟาง เห็ดนางฟ้า เห็ดหูหนู เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดกระด้าง เป็นต้น